Het Is Weer Tijd Om Ons Zorgen Te Maken Over Deepfakes: Het Ergste Moet Nog Komen

Help anderen door dit artikel met kennissen op je social netwerk te delen!

Er is helaas geen gesproken versie van dit artikel beschikbaar

Eerst zien, dan geloven. Helaas heeft de realiteit dit bekende adagium allang achterhaald. In een tijd waarin foto’s gephotoshopt worden en beelden gemanipuleerd, kunnen we niet langer op onze eigen waarneming vertrouwen.

Er wordt steeds vaker een beroep gedaan op onze onderzoeksvaardigheden om feiten van fictie te onderscheiden. En lang niet iedereen is even vaardig in het herkennen van valse informatie. Dat zagen we al tijdens de coronacrisis. En het zal in de toekomst een steeds grotere uitdaging worden om echt van nep te onderscheiden.

---Lees verder na dit advertentieblokje---

Deepfakes

Kromme deurposten, wazige beelden, ontbrekende schaduwen en onrealistische lichaamsproporties zijn allemaal aanwijzingen dat een foto bewerkt is. Het werk van een photoshopamateur is nog redelijk makkkelijk te herkennen. Maar met de komst van AI is hier voorgoed verandering in gekomen.

AI, oftwel kunstmatige intelligentie, maakt gebruik van algoritmes en extensieve databases om de werkelijkheid zo goed mogelijk na te bootsen. En dat beperkt zich niet alleen tot foto’s. Ook bewegende beelden en stemmen kunnen nagemaakt worden. Tot je op een punt komt waarop je niet meer weet of iets echt gebeurd is.

In 2018 werd de wereld ruw wakker geschud door een op het eerste oog komisch bedoeld filmpje. Het ging om een video waarin Barack Obama zich negatief uitliet over Donald Trump. Concreet gezegd noemde Obama de Amerikaanse zakenman en ex-president een enorme sukkel. Of je het ermee eens bent, is van een andere orde. Maar je mag er toch van uitgaan dat Obama dergelijke termen niet zou bezigen. Of toch wel?

In ieder geval kwam de video erg realistisch over. En als de maker van het filmpje, Jordan Peele, niet uitdrukkelijk had toegegeven dat het om een deepfake ging, waren de reacties misschien wat minder mild.

Infocalyps

Er ontstond toen ook een grote vrees voor een aanstaande infocalyps. Dat een apocalyps zich binnenkort kan aandienen, maken we inmiddels wel op uit alle berichten over klimaatverandering, ecologische rampen en pandemieën. De infocalyps betreft de manier waarop we informatie tot ons nemen, verwerken en verspreiden.

De deepfake van Obama maakte pijnlijk duidelijk dat in principe alles en iedereen nagemaakt kan worden. Je kunt niet meer geloven wat je ziet, hoort en leest. Deze infocalyps heeft zich tot op heden nog niet gemanifesteerd. Maar wat nog niet is, kan nog steeds komen. Photoshop, AI en stemherkenningssoftware is niet langer voorbehouden aan IT-experts en kan door iedereen vrijelijk gebruikt worden.

Zelfs het 12-jarige buurjongetje kan tegenwoordig een filmpje maken waarin bijvoorbeeld Kim Jong-Un oproept tot een wereldwijde kernoorlog. Er hoeven maar net genoeg mensen te zijn die erin trappen en je hebt de poppen aan het dansen.

Concrete dreigingen

Het 12-jarige buurjongetje moet technisch wel een beetje onderlegd zijn. Hoewel Photoshop en stemherkenningssoftware vrij op de markt verkrijgbaar zijn, vormen ze nog geen kinderspel. Het kost behoorlijk wat tijd en moeite om een video zo accuraat mogelijk na te maken.

Daarbij zijn er verschillende andere manieren waarop mensen beïnvloed kunnen worden. Trollenlegers en opzettelijk verspreide desinformatie zijn effectievere, makkelijkere en goedkopere manieren om te polariseren. Een nepnieuwsbericht op Facebook kan ontzettend veel schade aanrichten, als het maar vaak genoeg aangeklikt en gedeeld wordt.

De kans dat een derde wereldoorlog uitbreekt als gevolg van een deepfake is daarom niet zo groot, maar wel aanwezig. Ook nu worden filmpjes online gezet die zogenaamd de situatie in Oekraïne weergeven. In werkelijkheid gaat het dan om beelden van een ander gewapend conflict. Voor een gemiddelde leek, die afhankelijk is van wat anderen getuigen, is dit niet zomaar uit de beelden af te leiden.

Uiteindelijk zal er wel iemand zijn die de valse beelden ontmaskert, maar daar gaat wel enige tijd overheen. In die tussentijd worden sentimenten aangewakkerd, die niet zo snel meer in toom te houden zijn.

Onder de radar

Tijdens gewapende conflicten, zoals in Oekraïne, is er doorgaans een opvallende toename te zien in het gebruik van een VPN. Een VPN of virtueel privénetwerk is een versleutelde verbinding, waarmee ook het eigen IP-adres afgeschermd kan worden.

Zo kunnen internetgebruikers onder de radar blijven van meespiedende autoriteiten of cybercriminelen. Voor het snelste internet, kies je best voor de dichtstbijzijnde server. Voor ons zou dat dan VPN server Nederland zijn. Maar je kunt ook een server in een ander land kiezen. Dat kan kleine voordelen, zoals goedkopere vliegtickets, maar ook hele grote voordelen opleveren. Burgers kunnen daarmee ook toegang krijgen tot online informatie die door hun eigen regering gecensureerd wordt.

Het afschermen van het IP-adres maakt je ook minder kwetsbaar voor cyberaanvallen, zoals DDoS-aanvallen. Dat is geen overbodige luxe in een tijd waarin cyberaanvallen een explosieve groei doormaken. Ook bij het herkennen van deepfakes en nepnieuws kan een VPN uitkomst bieden. Het stelt je in staat om regionale blokkades te omzeilen en daarmee toegang te krijgen tot onafhankelijke en deskundige externe bronnen.

Voorlopig zal voor het achterhalen van de waarheid vooral een beroep worden gedaan op ons eigen oordeelsvermogen en onze bereidheid om onderzoek te doen.

Lees meer over: