Er is helaas geen gesproken versie van dit artikel beschikbaarAls we willen begrijpen waarom zoveel mensen zich bezighouden met complottheorieën, moeten we hen niet wegzetten als paranoïde gekken. Dat stelt socioloog Jaron Harambam van de Erasmus Universiteit Rotterdam in zijn proefschrift over de complotdenkerscultuur in Nederland.
Volgens Harambam moeten we de betekenissen die mensen aan complottheorieën hechten nader gaan onderzoeken.
Samenzweringstheorieën zijn vandaag de dag alomtegenwoordig. Verhalen over de echte waarheid achter terreuraanslagen (9/11, de aanslagen in Parijs in 2015) of achter vaccinatieprogramma’s (Mexicaanse griep, HPV) zijn in westerse samenlevingen mateloos populair.
Hoofdpodium
Ondanks het feit dat complottheorieën zich van de marge naar het hoofdpodium van onze maatschappij hebben bewogen, is het begrip van dit verschijnsel nogal beperkt.
Zo heerst het idee dat complottheorieën paranoïde waanvoorstellingen zijn. De mensen die erin geloven moeten daarom wel gek zijn, zo is de gedachte.
“Maar is het idee van een georganiseerd complot dat achter belangrijke wereldgebeurtenissen zit wel zo gek?” vraagt Harambam zich af.
Gelijk
Kijk bijvoorbeeld naar een overheid die haar burgers afluistert en geheime operaties uitvoert. En illegale afspraken die grote bedrijven met elkaar maken.
Als we willen begrijpen waarom zoveel mensen zich tegenwoordig bezighouden met complottheorieën, moeten we hen niet wegzetten als paranoïde gekken, aldus Harambam.
“Complotdenkers hebben soms gelijk,” zegt hij tegen NRC. “Denk aan de massavernietigingswapens die in Irak opgeslagen zouden liggen. Alle serieuze media berichtten daarover. Uiteindelijk waren ze er niet.”
Globale elite
Hij heeft aan de hand van zeven belangrijke complotdenkerswebsites geanalyseerd waar complottheorieën over gaan.
Ze blijken vooral te gaan over instituties zoals de media, de overheid, de banken en grote bedrijven en hoe hier een globale elite achter zit die de touwtjes in handen heeft.
Buitengewoon divers
Hij breekt daarnaast het stereotype beeld open dat we hebben van de complotdenker. De groep is namelijk buitengewoon divers.
“Het gaat dwars door alle categorieën heen, van geslacht, leeftijd, ideologische of politieke overtuiging, religie, inkomen, opleiding tot en met etniciteit,” zegt hij.
Bekijk ook het interview met Harambam bij Studio Erasmus:
[Eur]
Interessant
De complotdenker. ook al zo’n hokje. Eng hoor.
Als de meester wijst naar de maan kijkt de domme leerling naar de vinger en de slimme naar de maan.
De complotdenkers zijn de vinger, en de domme onderzoekers kijken alleen maar naar die vinger. Goed dat Jaron Harambam de aandacht vestigt op de maan.
Harambam moet wel iemand zijn die in een complot zit, als je de complot denkers als normaal beschouwd steekt hier uiteraard veel meer achter.
Goede zaak dat deze man die studie heeft gedaan, maar verbijsterend dat we deze discussie nog steeds moeten hebben. We zouden al zo veel verder kunnen zijn.
Al in 1967 heeft de CIA de term ‘complotdenker’ geintroduceerd om alle critici de mond te snoeren.