Er is helaas geen gesproken versie van dit artikel beschikbaarTijdens de volle maan later deze maand wordt een optische illusie zichtbaar die mensen al sinds de tijd van Aristoteles voor een raadsel stelt.
De maan lijkt een stuk groter te zijn naarmate deze zich dichter bij de horizon bevindt dan wanneer deze hoger aan de hemel staat.
Dit gezichtsbedrog doet zich ook voor bij de zon en de sterrenbeelden. Het mechanisme hierachter is niet helemaal duidelijk, wel is het zo dat de aan de horizon staande maan eenvoudiger kan worden vergeleken met verafstaande objecten waarvan de grootte bekend is.
De afstand tussen de aarde en maan varieert steeds waardoor af en toe een zogeheten supermaan is te zien. Een supermaan is een volle maan waarbij de afstand tot de aarde het kleinst is. Deze supermaan kan tot wel 16 procent groter en helderder zijn dan een gemiddelde volle maan.
Vroeger dacht men dat de maan-illusie te maken had met de atmosfeer. Men nam aan dat het beeld van de maan werd vergroot door stof in de buurt van het aardoppervlak. Later beseften wetenschappers dat de maan dan kleiner zou moeten lijken in de buurt van de horizon.
Wanneer we naar de maan kijken wordt een afbeelding met een doorsnee van 0,15 millimeter op ons netvlies geprojecteerd, ongeacht of de maan hoog of laag aan de hemel staat. Toch houdt ons brein vol dat grootte van de maan varieert.
In 1913 stelde de Italiaanse psycholoog Mario Ponzo dat de ware grootte van een object in onze waarneming wordt beoordeeld tegen de achtergrond. Dit illustreerde hij door twee horizontale lijnen te plaatsen tegen een achtergrond van twee convergerende lijnen met dwarsverbindingen, zoals twee spoorstaven met bielzen bij een spoorweg. De bovenste gele lijn lijkt langer dan de onderste. Sommige onderzoekers verklaren de maan-illusie als een voorbeeld van deze Ponzo-illusie.
Daarnaast ontdekte de Duitse psycholoog Hermann Ebbinghaus (1850-1909) de Ebbinghaus-illusie. In het plaatje zijn twee oranje cirkels van dezelfde grootte omringd door een ring van grote en kleine cirkels. De eerste centrale cirkel lijkt kleiner dan de tweede. Deze illusie is verwant aan de maan-illusie waarbij het lijkt alsof de maan groter is omdat je net boven de horizon waarneemt in relatie tot gebouwen.
Er zijn nog meer mogelijke theorieën voor de maan-illusie, maar de wetenschap heeft dit millenia oude mysterie nog altijd niet volledig kunnen verklaren.
Bron: MNN.com
Gerelateerd:
- ‘Aarde had twee manen’
- Let op de blauwe maan (video)
- Groene flits van de supermaan (video)
- Supermaan komt eraan (video)
- Jagermaan ontmoet Jupiter aan de avondhemel
Interessant
weet iemand waarom in horror films is vaak een volle maan wordt gezien?
Door de bolling van de aarde en dus ook de atmosfeer krijg je een bepaald soort lens-effect waardoor het beeld vertrokken raakt waardoor de maan en ook de zon bij het opkomen en ondergaan groter lijken. Gewoon natuurkunde dus.
Dit is geen illusie. Dit is de lenswerking van de atmosfeer. Dit gebeurt ook ’s morgens met de zon. Met goede spullen is dit ook fotografisch te bewijzen door iemand die weet waar hij mee bezig is.
Het fenomeen dat de maan maar ook de zon laag aan de horizon groter lijken, heeft alles te maken met de evolutie van de mens. De mens had weinig te duchten van zaken die zich in de lucht boven hem/haar afspelen. Maar des te meer aan alles, wat zich op de grond afspeelt (gevaarlijke roofdieren etc.). Dus dat moet groter en duidelijker zich ‘melden’. En dat doet het ook. De maan en zon melden zich onder alle hoeken. Andere voorwerpen zijn meestal aan de horizon zichtbaar en niet boven je. Wel soms onder je als je bijvoorbeeld van een flatgebouw naar beneden kijkt lijkt alles op de grond wel eindeloos ver weg. Ook dat is weer een natuurlijke en goede waarschuwing cq bescherming.