‘Het hier en nu’, ‘in de vijftiger jaren’, ‘vooruit gaan’. De westerse talen kennen veel ruimtelijke metaforen voor tijd.
Ongeacht of je nu Nederlands, Brits of Duits bent zie je het verleden ongetwijfeld als iets wat achter je ligt terwijl de toekomst zich voor je uitstrekt. Tijd loopt als een rechte lijn door je lijf.
Ooit nam men aan dat deze belichaamde cognitie van tijd universeel is, maar tijdsbeleving blijkt van cultuur tot cultuur te verschillen. Contact met verschillende indianenstammen heeft de afgelopen 10 jaar een rijke diversiteit aan manieren onthuld hoe mensen tijd ervaren. De wijze waarop de Yupno in Papoea-Nieuw-Guinea omgaan met tijd is misschien wel het meest opvallend. Voor de Yupno vloeit tijd bergopwaarts in plaats van in een rechte lijn.
Spontane gebaren
Rafael Núñez van de Universiteit van Californië in San Diego leidde zijn team door het Finisterregebergte in het noordoosten van Papoea-Nieuw-Guinea om de Yupno in het dorp Gua te bestuderen. Er zijn geen wegen te bekennen in dit afgelegen gebied. De Yupno hebben geen elektriciteit of dieren om het land mee te bewerken. Ze hebben nagenoeg geen contact met de westerse wereld.
Núñez en zijn collega’s merkten op dat de inheemsen spontane gebaren maken op het moment dat ze over het verleden, heden of de toekomst spreken. Ze filmden en analyseerden de gebaren en ontdekten dat het verleden altijd bergafwaarts gaat, in de richting van de lokale riviermond. De toekomst bevindt zich bergopwaarts ten opzichte van Gua, richting de bron van de rivier.
Voorouders
Núñez denkt dat de tijdsbeleving van de Yupno te maken heeft met de voorouders van het volk. Zij kwamen vanaf de zee en beklommen het 2500 meter hoge gebergte, dus mogelijk staan de laaglanden voor het verleden en vloeit de tijd bergopwaarts. “Het is voor het eerst dat een cultuur is beschreven die tijd associeert met topografische eigenschappen,” merkte Núñez op.
De Yupno wijzen altijd naar de deuropening wanneer ze over het verleden spreken en van de deur af wanneer ze het over de toekomst hebben. Dat zou volgens Núñez te maken kunnen hebben met het feit dat je omlaag moet klimmen om het huis te verlaten, richting het verleden. Elk huis heeft zo zijn eigen tijdslijn.
Illusie
“Al deze ontdekkingen vertellen ons niet alleen iets over andere mensen, ze vertellen ons ook iets over onszelf,” zei Lera Boroditsky van de Stanford-universiteit in Californië. “Veel Engelstaligen denken dat het normaal is om tijd te zien als een rechte lijn, maar dat is een illusie. Het hoeft niet zo te zijn.”
Bron: Newscientist.com
Gerelateerd:
- Braziliaanse president gebruikt vetorecht tegen verdere ontbossing regenwoud
- ‘Historische doorbraak’ bescherming rechten inheemse volken
- Meest bedreigde indianenstam roept om hulp (video)
- Onbekende indianenstam stuit op bewoonde wereld
- De Amazone-stam waar (leef)tijd niet bestaat
Trump is marionet van schaduwregering. Dit is wat de Syrische president zegt
Koloniaal experiment: Maak kennis met de Amerikaan die binnenkort mogelijk minister-president van Oekraïne wordt
Miranda krijgt politiebezoek om coronaprotest: ‘Te bizar voor woorden’
Muziekbaas Disney aangeklaagd voor seksueel misbruik kinderen. Maak kennis met de duistere kant van deze mediareus
Geheim onthuld: dit zijn de 14 (!) ingrediënten in Franse frietjes van McDonald’s
We worden een ‘dystopische controlestaat’ ingerommeld en de VVD vindt dat prima: ‘Het is totalitair’
Turkije arresteert generaals omdat ze vrachtwagens onderschepten die waren volgeladen met wapens voor IS
Britse vaccin-website brengt BMR-prik in verband met autisme
Wat als chemo je alleen maar zieker maakt? “Zonder cannabis had ik niet meer geleefd”