Ontwaakt de jeugd uit de Matrix? Leraren klagen over discussies in het klaslokaal over complottheorieën

Help mee door deze informatie met kennissen op je social netwerk te delen!

Er is helaas geen gesproken versie van dit artikel beschikbaar

Hanina Ajarai van het dagblad Zaman Vandaag schrijft dat leraren klagen dat met name islamitische kinderen in de ban zijn van complottheorieën, waar ze over lezen op internet. De krant spreekt van ‘radicaal denken bij moslimleerlingen’. Eerder stelde EenVandaag al dat complottheorieën ‘een steeds groter probleem zijn in de klas’. Een voorbeeld van zo’n theorie is dat IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi in werkelijkheid een agent van de Mossad is.

Laten we gelijk maar beginnen met het voorbeeld. De krant schrijft dat je via verschillende websites, die naar elkaar linken, op een zeer uitgebreid betoog stuit over IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi, die in werkelijkheid een Mossad-agent zou zijn, genaamd Simon Elliot. “IS blijkt een zionistisch complot en de dure Rolex van Baghdadi speelt een cruciale rol in de bewijsvoering. Bovendien, waarom anders heeft IS tot op heden geen enkele poging gedaan Israël aan te vallen?”

---Lees verder na dit advertentieblokje---

Fictief persoon

Is het vreemd dat leerlingen vraagtekens zetten bij de mediaberichten over de IS-leider? Nee. In 2007 publiceerde de gerenommeerde krant The New York Times namelijk een artikel over de toenmalige leider van Islamitische Staat Abdullah Rashid al-Baghdadi. Volgens het Amerikaanse leger heeft die persoon nooit bestaan. Generaal Kevin Bergner, destijds de hoogste woordvoerder van het Amerikaanse leger, zei dat al-Baghdadi een fictief persoon was. De boodschappen werden ingesproken door een acteur, aldus de generaal. Nep dus. Eén grote show. Moeten we mediaberichten over Abu Bakr al-Baghdadi voor zoete koek slikken? Nee.

Het vertrouwen in de media blijft dalen en ook de oplages van de dagbladen blijven dalen. Steeds meer mensen gaan op internet op zoek naar informatie. Vooral informatie over samenzweringstheorieën is erg populair. Uit een onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat één op de vijf Nederlanders gelooft in een geheime wereldregering (Nieuwe Wereldorde), in de Illuminati of in de theorie dat de Amerikaanse regering zelf achter de aanslagen op de Twin Towers zat. Dat bepaalde websites die deze informatie verspreiden steeds populairder worden, is het establishment ongetwijfeld een doorn in het oog.

De Britse denktank Demos wijt het ‘probleem’ van de populariteit van samenzweringstheorieën onder schoolkinderen aan een gebrek aan digitale vaardigheden. De denktank voegde toe dat bijna de helft van de Britse leraren wel eens geconfronteerd wordt met ‘misinformatie en complotdenken’ in het klaslokaal, soms ook in de werken die de leerlingen inleveren. Eén op de vijf leraren heeft maandelijks discussies in de klas over complottheorieën. Ik zal aan de hand van enkele voorbeelden, ondersteund door wetenschappelijke studies, laten zien dat hier niet per definitie sprake is van misinformatie en complotdenken. Leerlingen zijn kritisch en gaan zelf op onderzoek uit. Ze komen er al snel achter dat veel dingen bewust niet worden verteld op school. Dat is althans een argument dat ik vaak hoor. Je leert bijvoorbeeld veel over historische gebeurtenissen, maar niets over de manier waarop geld wordt gecreëerd.

Opvallend veel

Uit groot internationaal onderzoek uit 2013 komt naar voren dat slechts vier procent van de Nederlandse leerlingen informatie op internet effectief kan vergaren en gebruiken. Op zich is dit een nietszeggend onderzoek. Als ik zou onderzoeken hoeveel procent van de Nederlandse media en leraren thuis is in de wetenschappelijke literatuur rond complottheorieën, zou ik denk ik op hetzelfde percentage uitkomen, waarschijnlijk nog wel lager.

Waarom worden alternatieve nieuwssites aangevallen door de gevestigde media? Waarom moeten discussies over complottheorieën op school de kop in worden gedrukt? Waarom geen open discussie? Waarom worden websites die kritische vragen stellen en daarbij wetenschappelijke bronnen aandragen ‘nepnieuwssites’ genoemd en leerlingen die kritische vragen stellen ‘radicale denkers die informatievaardigheden missen’?

Maar goed, we dwalen af. RTL Nieuws meldde pas geleden dat basisscholen niet goed kunnen omgaan met moslimleerlingen die er ‘radicale ideeën’ op na houden. Journalist Margalith Kleijwegt publiceerde in opdracht van het ministerie van onderwijs en cultuur een rapport waaruit blijkt dat opvallend veel kinderen in verschillende complottheorieën geloven. Ze ontdekte onder andere dat veel ‘zwarte’ leerlingen weigerden de officiële versie over Charlie Hebdo voor waar aan te nemen. Ik ga aan de hand van een aantal voorbeelden laten zien dat complottheorieën vaak op waarheid berusten en geen verzinsels zijn.

De krant noemt in het artikel onder meer de termen Illuminati, Bilderberg, valse vlag-operatie en 9/11 als Amerikaans complot om op een legitieme manier olieland Irak binnen te vallen. Daar haken we nu verder op in.

Geen democratie, maar een oligarchie

Twee politicologen hebben in 2014 bewezen dat de gewone burger nauwelijks invloed heeft op politieke beslissingen. Wie geld en macht heeft, beslist. Martin Gilens van de gerenommeerde Princeton University en Benjamin I. Page van de Northwestern University bestudeerden 1779 beleidskwesties uit de periode 1981-2002 en vrijwel alle kwesties werden in het voordeel van rijke Amerikanen en lobbygroepen van het bedrijfsleven beslist.

De belangen van mensen met lage inkomens werden genegeerd. Rijken zijn goed vertegenwoordigd in de politiek en armen niet. Daarmee is de VS veranderd van een democratie in een oligarchie, concluderen de wetenschappers.

Er is dus wetenschappelijk bewijs dat er een elite is in de VS die aan de touwtjes trekt en bepaalt wat er gebeurt. Dat is geen complottheorie. Er is ook wetenschappelijk bewijs dat het land geen democratie is, maar een oligarchie.

Valse vlag-operatie

Meer voorbeelden. Een wetenschapper van de Universiteit van Ottawa concludeerde na zijn onderzoek dat Oekraïense scherpschutters op het Maidanplein bewust op eigen mensen hebben geschoten om een internationaal conflict uit te lokken.

Volgens Ivan Katchanovski waren de sluipschutters onderdeel van een zogeheten valse vlag-operatie. Ze zouden zijn ingezet om op de demonstranten zelf te schieten met als doel Janoekovitsj de schuld te geven en zijn positie onhoudbaar te maken.

Er is dus wetenschappelijk bewijs dat er krachten actief zijn die gebruikmaken van valse vlag-operaties om incidenten uit te lokken en regimeveranderingen door te voeren. Dat moslimleerlingen geloven in valse vlag-operaties is dus helemaal niet zo verwonderlijk.

Elite in Groot-Brittannië

Nog een voorbeeld. Twee economen hebben onderzoek gedaan naar 28 generaties Britten en kwamen tot de ontdekking dat de rijkste 1 procent al tenminste 800 jaar aan de macht is. Gregory Clark van de Universiteit van Californië in Davis en Neil Cummins van de London School of Economics keken naar achternamen en opleidingsniveau in de periode tussen 1170 en 2012.

Rijkdom en macht zijn erfelijk, zo blijkt uit de studie. Mensen die afstammen van Montgomery’s en Percy’s hebben een onevenredig grote kans om tot de hedendaagse elite te behoren. Daarnaast is het onderwijsbeleid in Groot-Brittannië sterk gericht op de elite. Tot 1986 vroegen Britse universiteiten geen collegegeld, maar tegenwoordig behoren ze tot de duurste ter wereld.

Er is dus wetenschappelijk bewijs dat er een elite aan de macht is in Groot-Brittannië. Dat is geen complottheorie. Dat mensen geloven in een elite die in het geheim een wereldregering vormt is dus helemaal niet zo vreemd.

Meeste oorlogen draaien om olie

Nog één voorbeeld. Wetenschappers hebben voor het eerst krachtig bewijs geleverd dat de meeste oorlogen draaien om olie. Door de geschiedenis heen hebben landen die olie nodig hebben vaak redenen bedacht voor militair ingrijpen in olierijke landen. De onderzoekers stellen dat de Verenigde Staten om deze reden belang hebben bij de strijd tegen ISIS in het noorden van Irak.

Onderzoekers van de universiteiten van Portsmouth, Warwick en Essex kwamen tot de conclusie dat landen zich meestal in een conflict mengen om toegang te krijgen tot olievoorraden. De studie is verschenen in het Journal of Conflict Resolution.

Er is dus wetenschappelijk bewijs dat de meeste oorlogen draaien om olie. Dat is geen complottheorie. Het is dus niet vreemd dat mensen denken dat Amerika Irak binnenviel vanwege de olie.

Tot zo ver de voorbeelden. En ja, om deze informatie op te diepen moet je toch iets verder gaan dan verschillende websites die naar elkaar linken bezoeken en Illuminati intikken in de zoekbalk van YouTube.

Ajarai schrijft dat het antwoord op de vraag hoe radicaal denken bij moslimleerlingen tegen te gaan kan liggen in een les digitale vaardigheden. Ik ben het daar niet mee eens. Ik juich de discussies in de klas over complottheorieën toe. Op die manier gaan leraren misschien ook zelf op onderzoek uit of worden ze aan het denken gezet. Verschillende ouders van leerlingen hebben mij inmiddels gevraagd om extra wetenschappelijke informatie waarmee ze naar een leraar willen stappen of zijn gestapt.

[Zaman Vandaag]

Lees meer over:
Bilderberg Charlie Hebdo complottheorie elite Illuminati IS olie